3,6 milyon yıl önce, üç uzak insan akrabası, tarih yazdıklarından habersiz bir şekilde gezintiye çıktılar. Tamamen şans eseri, ayak izleri volkanik küle kazındı ve milyonlarca yıl boyunca varlığını sürdürerek modern bilim insanlarına insan atalarının iki ayak üzerinde yürüdüğüne dair en eski kesin kanıtı sağladı.

Modern insanlar (Homo sapiens) insan soy ağacının hayatta kalan tek temsilcileridir, ancak yaklaşık 6 milyon yıl önce başlayan ve topluca homininler olarak bilinen en az 18 türün ortaya çıktığı evrimsel bir hikayenin son cümlesiyiz.

Yaklaşık 24.500 yıl önce, 4 yaşında bir çocuğun bedeni aşı boyalı bir kefene sarıldı ve Portekiz'in merkezindeki Lapedo Vadisi'nde bir mezar çukuruna indirildi. Ancak bu olağanüstü çocuk, bugün yaşayan herhangi bir çocuğun aksine, modern insan ve Neandertal özelliklerinin eşsiz bir karışımını sergileyerek türümüzün tarihi hakkında bildiğimizi sandığımız her şeyi çürütüyordu.

İnsanlık tarihinin en büyük anlarından biri, 60 bin ila 70 bin yıl önce Homo sapiens'in bir kısmının Afrika'yı terk etmesiyle gerçekleşti. Bu çağın büyük önemine rağmen, insanların 70 bin ila 45 bin yıl önce daha geniş bir dünyaya ilk ayak bastıkları zaman nerede oldukları hakkında şaşırtıcı derecede az şey biliyoruz.

İlk bakışta, bu sadece garip bir şekilde simetrik bir kaya gibi görünebilir. Ancak araştırmacılar yakın zamanda bu nesneyi daha derinlemesine incelediler ve bunun tarih öncesi döneme ait bir vatoz heykeli olabileceğini düşündüler. Eğer bu doğruysa, bu kalıntı başka bir hayvana ait bilinen en eski sanat eseri olacaktır.

Arkeologlar Fas kıyılarında, Kuzey Afrika ve Güney Akdeniz'de şimdiye kadar keşfedilen en eski insan ayak izlerini ortaya çıkardı. Yaklaşık 90 bin yıl öncesine tarihlenen bu ayak izleri aynı zamanda "dünya çapında Homo sapiens'e atfedilen en eski ayak izleri arasında yer alıyor."

Türümüz Homo sapiens'in kökeni paleoantropologların kafasını nesiller boyu kurcalamıştır ve bu sorunun cevabını bulmak, çok uzaklardaki fosillerin keşfi ve genetik analizlerin ortaya çıkmasıyla daha da karmaşık hale gelmiştir. Peki atalarımız ilk olarak nerede ve ne zaman ortaya çıktı?

Afrika'nın doğusundaki Turkana Gölü kıyılarında, yaklaşık 5 bin ila 4 bin yıl önce, çobanlar ölülerini taş çemberler ve sütunlarla işaretlenmiş ortak mezarlıklara gömüyorlardı.

Çığır açan bir çalışma, insan-Neandertal etkileşimlerinin geleneksel zaman çizelgesini alt üst etti. Yaygın inanış, Homo sapiens atalarının yaklaşık 75 bin yıl önce Afrika'dan kitlesel bir göçün ardından Avrasya'da Neandertallerle karıştığı yönündeydi.

Arkeologlar, 40 yıldan daha uzun bir süre önce Etiyopya yaylalarında fosilleşmiş çenesi ve gömülü dişleri keşfedilen erken bir insan çocuğunun hikayesini yeniden yazıyor.

Bilim insanlarından oluşan uluslararası bir ekip, 80 bin yıl önce Afrika'dan Avrasya'ya, Sina yarımadası üzerinden Ürdün'e giden ilk insan göçmenlerini buldu.

Bugün Namibya'da bulunan tarih öncesi avcı-toplayıcı kaya sanatçıları, insan ve hayvan izlerini o kadar ayrıntılı bir şekilde işlediler ki, günümüzün yerli iz sürücüleri hangi hayvanların izlerini tasvir ettiklerini, hayvanların genel yaşını ve cinsiyetini belirleyebildiler. Almanya'daki Friedrich-Alexander Erlangen-Nürnberg Üniversitesi’nden Andreas Pastoors ve meslektaşları bu bulguları yeni bir çalışmada rapor ettiler.

Atalarımız ilk kez ne zaman ve nerede ayakkabı giydi? Cevap için ayakkabıların fiziksel kanıtlarına bakamayız, çünkü yapıldıkları bozulabilir organik malzemelerin günümüze ulaşma olasılığı zordur.